ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸ਼ਕਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਹਰਿਆਣਾ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਡੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ 70 ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਕਰੀਬ 32 ਹਲਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡੇਰਿਆਂ ਦੇ ਇਕ ਇਸ਼ਾਰੇ ‘ਤੇ ਰਾਤੋ-ਰਾਤ ਚੋਣ ਸਮੀਕਰਨ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਡੇਰਿਆਂ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਤੇ ਬਾਕੀਆਂ ਨੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਆਸੀ ਵਿੰਗ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਨਿਊਜ। ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਇੱਕ ਖੋਜ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 70 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਡੇਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਡੇਰੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਰਥਕ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਬਿਆਸ ਡੇਰੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਉਹ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਵਿਧਾਇਕ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਬਾਜਵਾ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਪ੍ਰਨੀਤ ਕੌਰ ਵੀ ਬਿਆਸ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਮਿਲਏ ਗਏ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਹੈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਮਾਝੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਬੱਲਾਂ ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਸੱਚਖੰਡ ਦਾ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਜਦੋਂਕਿ ਢੱਕੀ ਸਾਹਬ ਅਤੇ ਨਾਮਧਾਰੀ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਡੇਰੇ ਦਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸਿਆਸੀ ਆਧਾਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 9 ਹਜ਼ਾਰ ਸਿੱਖ ਅਤੇ 12 ਹਜ਼ਾਰ ਗ਼ੈਰ-ਸਿੱਖ ਡੇਰੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 300 ਦੇ ਕਰੀਬ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 12 ਡੇਰੇ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਹਨ।
1. ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ: ਇਸ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸਿਰਸਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਸਲਾਬਤਪੁਰਾ ਡੇਰਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਡੇਰਾ ਹੈ। ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਇਸ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਡੇਰਿਆਂ ਦੇ ਕਈ ਨਾਮ ਚਰਚਾ ਘਰ ਹਨ। ਮਾਲਵੇ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਡੇਰੇ ਦਾ ਚੰਗਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸਿਆਸੀ ਵਿੰਗ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਹੜੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿੰਗ ਕਦੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਗੁਪਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਰਥਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਡੇਰਾ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਦਾ 27 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।
2. ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ: ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਬਾਬਾ ਜੈਮਲ ਸਿੰਘ ਨੇ 1891 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 99 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ 80 ਤੋਂ 90 ਸਤਿਸੰਗ ਘਰ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਸਤਿਸੰਗ ਘਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਜਲੰਧਰ, ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਡੇਰੇ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਡੇਰੇ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਹਨ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਇਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਹਨ।
3. ਦਿਵਿਆ ਜਯੋਤੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸੰਸਥਾਨ: ਦਿਵਿਆ ਜਯੋਤੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸੰਸਥਾਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਨੂਰਮਹਿਲ, ਜਲੰਧਰ ਵਿਖੇ ਹੈ। ਅੱਠ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਡੇਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ 1983 ਵਿੱਚ ਨੂਰਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਸੰਸਥਾ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ‘ਚ ਉਸ ਦੇ ਤਿੰਨ ਕਰੋੜ ਫਾਲੋਅਰਜ਼ ਹਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ 350 ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ 15 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਆਸ਼ੂਤੋਸ਼ ਮਹਾਰਾਜ 29 ਜਨਵਰੀ 2014 ਨੂੰ ਸਮਾਧੀ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਧੀ ਜਾਂ ਡੂੰਘੇ ਧਿਆਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਲਾਸ਼ 1 ਦਸੰਬਰ 2014 ਤੋਂ ਫਰੀਜ਼ਰ ਵਿਚ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ।
4. ਡੇਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਬੱਲਾਂ: ਡੇਰਾ ਸੱਚਖੰਡ ਬੱਲਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1900 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪਿੱਪਲ ਦਾਸ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੰਤ ਨਿਰੰਜਨ ਦਾਸ ਇਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਹਨ। ਪਿੱਪਲ ਦਾਸ, ਜਿਸਦਾ ਅਸਲ ਨਾਮ ਹਰਨਾਮ ਦਾਸ ਸੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗਿੱਲ ਪੱਤੀ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਸਨ। ਪਿੱਪਲ ਦਾਸ ਅਤੇ ਸਰਵਣ ਦਾਸ ਫਿਰ ਗਿੱਲ ਪੱਤੀ ਛੱਡ ਕੇ ਜਲੰਧਰ ਨੇੜੇ ਬੱਲਾਂ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਪਿੱਪਲ ਦਾਸ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉਸ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਡੇਰੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਅੱਠ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ‘ਤੇ ਡੇਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇਤਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਸਮੇਤ ਕਈ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਇੱਥੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
5. ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਮਿਸ਼ਨ: ਸੰਤ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ 1929 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਤਿਗੁਰੂ ਬਾਬਾ ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਮਾਤਾ ਸੁਦੀਕਸ਼ਾ 17 ਜੁਲਾਈ 2018 ਤੋਂ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮੁਖੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਹੁਦਾ ਸ਼ਹਿਨਸ਼ਾਹ ਬਾਬਾ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਬਾ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਿੱਲੀ ਚਲੇ ਗਏ। 1962 ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੀ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1980 ਨੂੰ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ 4 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।http://PUBLICNEWSUPDATE.COM